Informatie: Ouderkoppel plukt jongen

[Inger m]

Plukgedrag bij valkparkieten

Het komt regelmatig voor dat oudervogels hun jongen plukken. De oorzaak hiervan is niet bekend. Mogelijk is ook het zelfbelonend gedrag (ze vinden het lekker om de veren van de jongen uit te trekken, omdat dit een lekkere 'smaak' zou hebben). Het gedrag kan ook worden veroorzaakt doordat de ouders een volgende nest willen beginnen. Het is totnutoe onduidelijk hoe dit gedrag ontstaat en er is ook nog geen effectieve oplossing gevonden tegen het plukken van de jongen.

Allerlei behandelingen, zoals spray, uierzalf, knoflook in de voeding helpen eigenlijk niet of nauwelijks. Als het plukken te erg wordt (dus helemaal kaal plukken), kan ervoor gekozen worden om het koppel in het vervolg niet meer in te zetten voor de kweek. Als het met name door één van de oudervogels wordt veroorzaakt, kun je proberen om ze om te koppel (dwz een andere partner geven).

Plukken van de jongen
Het is een heel lastig probleem, maar door te blijven kweken met oudervogels die erg plukken, heb je kans dat op de langere duur het plukken alleen maar verergert. Het is overigens niet bewezen dat jongen van plukkende ouders dit gedrag overnemen. Doen zij dit wel, dan kan dat zowel imitatie als genetische aanleg zijn. Daarnaast speelt vermoedelijk ook de omgeving een belangrijke rol in de ontwikkeling van een bepaald gedrag.

Ook het zelfbelonende gedrag kan meespelen: de oudervogels vinden het lekker/ prettig vinden om veertjes uit de jongen te trekken en hierop te knabbelen. Ze kunnen dit ook 'per toeval' ontdekt hebben.

Maar niemand is gebaat bij geplukte jongen. Ze zien er niet uit, maar vermoedelijk is het ook onprettig voor de jongen om geplukt te worden. Het is pijnlijk als de groeiende veren afgebeten worden en de aangroei van nieuwe veren kost ook weer extra energie. Dus het is ook een welzijnsprobleem voor de jongen. Jongen die ernstig door de ouders geplukt worden, zullen daar ook last van ondervinden.

Ze worden geplukt, wat nu?
Als je merkt dat de jongen worden geplukt, hou het dan goed in de gaten. Als het meevalt, laat ze dan bij voorkeur wel bij de ouders zitten, omdat dat eigenlijk wel het beste is. Zodra de jongen eruit gaan zien als 'gieren' ofwel nagenoeg kaalgeplukt worden, dan is het verstandig om wel maatregelen te nemen:
Naar gelang van de leeftijd
- Overzetten bij een ander koppel (let op of ze geaccepteerd worden). Het is daarbij belangrijk dat het 'pleegkoppel' jongen heeft van ongeveer dezelfde leeftijd. Ook moet er rekening  gehouden worden met het aantal jongen (max. 5-6 per nest).
- Uit het nest halen en verder voeren met de hand (doe dit alleen als je daar ervaring mee hebt of laat het over aan een ervaren kweker).
- Als ze bijna uitvliegen: zet ze in een bakje op de bodem van de kooi of in een speciale 'plukkooi'. Hier kunnen de ouders de jongen wel voeren door de tralies, maar niet bij de jongen om ze te plukken.

Verder:
- Geef de oudervogels veel afleiding in de vorm van knaagmateriaal, wilgentakken en voedselspeeltjes (moeite doen voor voer) (zie ook: http://www.valkparkiet.com/sqlforum/index.php/topic,18113.0.html)
- Zorg voor een goede en complete voeding (pellets, vers voer aangevuld met zaden).

Conclusie
Dus ik denk dat het aan verantwoorde kwekers de keuze is om vogels die ernstig plukken in het vervolg uit te sluiten van de kweek, ten behoeve van de jongen, maar ook mogelijk voor de toekomstige generaties. Daarnaast kun je deze koppels bv. nepeitjes geven, apart zetten, omkoppelen indien het om één partner gaat of verkopen aan iemand die er niet mee zal kweken.

Tenslotte, het plukken van de jongen is een heel complex probleem. Vaak zijn er geen duidelijke verbanden of aanwijzingen te vinden. Soms plukt het ene koppel het ene nest erg en het volgende een stuk minder. Dit maakt het niet makkelijker om een oorzaak en een behandeling te vinden.

Plukken bij volwassen vogels
Soms plukken volwassen vogels elkaar ook. Ik zie bij mijn 'oude' koppel dat ze bijelkaar in de broedse periode de nekveertjes uittrekken. Zodra dit verder gaat dan alleen de nekveertjes, denk ik dat dit ook te maken heeft met de interactie tussen beide vogels. Als de geplukte vogel het accepteert zal het gedrag kunnen toenemen. Indien de geplukte vogel terugbijt, zal het gedrag afnemen, dus afhankelijk van de situatie.

Kippen
Bij kippen is veel onderzoek gedaan naar verenpikken (verenpikken bij soortgenoten). Dit gedrag is deels genetisch en kan door selectie 'uitgeselecteerd' worden. Bij bepaalde leghybridenrassen komt verenpikken heel veel voor.
Daarnaast hangt het ook af van de omgeving. Als kippen weinig mogelijkheden hebben tot scharrelen en voedselzoeken (lees: geen moeite hoeven te doen voor hun voedsel) dan neemt het gedrag toe. Door kippen meer moeite te laten doen en hun omgeving te verrijken (stro, boomtakken) neemt het gedrag af.

Tenslotte, dit stukje is niet compleet. Nieuwe ervaringen en inzichten zijn altijd welkom. Heb je tips of een reactie, plaats deze dan hier:

http://www.valkparkiet.com/sqlforum/index.php/topic,19094.0.html

gr Inger