Door: Inger van der Laan
Herkennen zieke vogel:
Doordat vele vogelsoorten prooidieren zijn, is het van belang zo min mogelijk op
te vallen. Wanneer een vogel laat merken dat hij ziek is, is het een
gemakkelijke prooi voor een roofdier en zal het niet lang meer te leven hebben.
Daarom zal een vogel zijn ziekteverschijnselen zolang mogelijk proberen
verbergen. Ook vogels in gevangenschap laten moeilijk zien dat er wat mankeert.
Een vogel die ziekteverschijnselen vertoont is vaak al doodziek en
waarschijnlijk al een week of langer niet in orde. Het is daarom van belang
ziekteverschijnselen in een zo vroeg mogelijk stadium al te herkennen.
Onderstaand zijn een aantal kenmerken genoemd van een zieke vogel. Iedere vogel
is anders en niet alle omschreven kenmerken hoeven met een zieke vogel overeen
te komen. Gedragsveranderingen zijn vaak al een belangrijke aanwijzing dat het
mogelijk niet goed gaat met de vogel.
Een zieke vogel:
Gedraagt zich sloom en reageert nauwelijks op de omgeving
Zondert zich af van soortgenoten
Zit op plaatsen waar het normaal niet vaak zit, bv. op de grond
Slaap en rust op twee poten in plaats van op ιιn poot
Heeft de veren bol staan teneinde warmteverlies te beperken
Verandering van houding: hangende vleugels en staart recht naar beneden
Heeft vieze ogen en/ of neusdoppen
Heeft diarree/ ontlasting rond de cloaca
Is mager en heeft daardoor een scherp uitstekend borstbeen
Heeft weinig eetlust
Heeft veel meer eetlust dan normaal
Drinkt veel minder of juist veel meer dan normaal.
Beoordelen borstbeen en gewicht
Het borstbeen van de valkparkiet dient voor de aanhechting van de borst- of
vliegspieren. Op de afbeelding is aangegeven waar het borstbeen bij een
valkparkiet zich bevindt. Door te voelen aan het borstbeen kan worden beoordeeld
of de vogel te mager, goed of te vet is. In het midden is een verharding te
voelen. Dit is de borstbeenkam. Aan weerszijden bevinden zich de spieren. Bij
een gezonde vogel is deze borstbeenkam een beetje voelbaar. Is de vogel te mager
dan steekt deze scherp uit. Een vogel die te vet is, heeft een niet of
nauwelijks voelbaar borstbeen.
Foto's |

Juiste manier van hanteren. De zwarte
lijnen geven plaats borstbeen aan. |

Foutieve manier, de vogel kan bijten
|
Een tamme valkparkiet kan ook gewogen worden. Hiervoor is een keukenweegschaal
geschikt. Een gezonde valkparkiet weegt tussen de 90 en 110 gram. Natuurlijk
zijn er altijd vogels die vanzichzelf meer of minder wegen zonder dat ze te vet
of te mager zijn. Het is daarom belangrijk om het gezonde gewicht van de
betreffende valkparkiet te weten. Het gewicht van een zieke vogel is ook
belangrijk om te weten om op die manier te bepalen hoeveel medicijnen een vogel
nodig heeft. Verder kan er bepaalt worden of een zieke vogel voor- of achteruit
gaat aan de hand van het gewicht.
Uitzonderingen:
Er kunnen veranderingen optreden in het gedrag, die niet het gevolg zijn van een
ziekte. Met name bij individueel gehouden huiskamervogels wordt dergelijk gedrag
weleens als afwijkend genoemd.
Broeds gedrag
Met name bij individueel gehouden valkparkieten poppen komt dit gedrag voor.
Uiteraard is het geen ziekte en in principe ook geen gedragsafwijking. De pop
vertoont ander gedrag en laat bijvoorbeeld paarbereidheid zien. Wanneer zij over
de rug wordt geaait, zal zij de rug wat omlaag doen en de staart opzij, ze kan
hierbij een afwijkend geluid maken. Dit gedrag vertoont de pop ook wanneer er
een mannetje aanwezig zal zijn, maar bij gebrek hieraan, laat ze zich stimuleren
door de mens. Vervolgens kan de pop eieren gaan leggen en een bijbehorend
agressief gedrag gaan vertonen in de kooi. Dit doet de pop ter bescherming van
haar nest. Wanneer de pop eieren gaat leggen, mogen deze niet weggehaald
worden, maar de pop de eieren laten bebroeden voor een periode van 3-4 weken of
totdat zij zelf eerder het nest verlaat. De eieren kunnen allen tegelijkertijd
weggehaald worden. Wanneer de eieren direct na het leggen worden weggehaald, zal
de vogel eieren blijven leggen, wat niet goed is voor de lichamelijke conditie
van de vogel.
Dit broedse gedrag is niet schadelijk, maar kan wel gepaard gaan met problemen,
zoals legnood. Verder is het belangrijk de voeding aan te passen en moet er
voldoende calcium (zoals sepia, grit of kalkblok) aanwezig zijn. De eischalen
bestaan grotendeels uit calcium. Bij een te kort aan calcium in de voeding van
de vogel, wordt dit onttrokken uit de botten van de vogel. Dit is een ongewenste
situatie. Daarnaast is het geven van eivoer erg belangrijk. Dit bevat extra
voedingsstoffen, die van belang zijn voor de vogel.
Dit broedse gedrag is niet schadelijk, maar kan wel gepaard gaan met problemen,
zoals legnood. Verder is het belangrijk de voeding aan te passen en moet er
voldoende calcium (zoals sepia, grit of kalkblok) aanwezig zijn. De eischalen
bestaan grotendeels uit calcium. Bij een te kort aan calcium in de voeding van
de vogel, wordt dit onttrokken uit de botten van de vogel. Dit is een ongewenste
situatie. Daarnaast is het geven van eivoer erg belangrijk. Dit bevat extra
voedingsstoffen, die van belang zijn voor de vogel.
Het gedrag kan beperkt worden door het nemen van een aantal maatregelen:
Aai de vogel niet over de rug (hierdoor wordt de vogel hormonaal gestimuleerd)
Zorg dat de vogel geen hokjes/ nestkasten of andere donkere plaatsen in de
kooi heeft
Daglichtlengte verkorten (het lengen van de dagen heeft hier mogelijk invloed
op)
Tijdelijk minder groenvoer geven en niet sproeien (valkparkieten broeden na
het regenseizoen...nazoeken)
Voorkom een patrner-relatie met de vogel
Foto |

Een broedende valkparkiet verdedigd het nest. Deze vogel voelt zich bedreigt en
legt de kuif naar achteren, maakt zich groot (veren opzetten) en kan gaan
bijten. Vooral tamme vogels kunnen erg agressief worden naar mensen als ze
broeden.
|
Partnergedrag
Vogels die alleen gehouden worden, kunnen de eigenaar gaan zien als hun partner.
Dit kan zich uiten in het opbraken van voer uit de krop voor de eigenaar (en
soms ook voor spiegeltjes) en het proberen te paren met de eigenaar (mannelijke
vogels), bijvoorbeeld met de schoen of met de hand. Dit kan beschouwd worden als
ongewenst gedrag. Voorkom een partner relatie met de vogel. Negeer het opbraken
van voer en ander partnergedrag, laat de vogel niet met de hand of schoen en
dergelijke paren.
Rui
Jaarlijks worden de veren van de vogel vervangen. Dit gebeurt bij buitengehouden
vogels na het broedseizoen, dus in het najaar. Bij vogels die binnengehouden
worden is deze periode soms verschoven of duurt soms veel langer. Dit wordt
veroorzaakt doordat binnenshuis een ander lichtregime is en er wordt verwarmd.
Het jaarritme van de vogel is hierdoor als het ware verstoord. Een normale rui
periode duurt circa 6 weken. Nieuwe veren komen door en zitten in een soort
hulsjes. Als deze opengaan, wordt de veer zichtbaar. Soms kunnen vogels wat
sloom zijn gedurende de rui.
De rui mag niet te lang duren en de vogel mag geen kale plekken krijgen.
Uiteraard ziet het verenpak er wat minder goed uit, maar dit mag slechts
tijdelijk zijn. Een moeizame of langdurige rui kan veroorzaakt worden door
voedingsgebreken of een onderliggende ziekte.
|